Neurologia

# zapewnia stały kontakt organizmu ze środowiskiem zenwnętrznym oraz integracje narządów wewnętrznych.
# kontakt ze światem zewnętrznym umożliwiony jest przez narządy zmysłów
# kontakt ze światem wew. umożliwiony jest przez zakończenia czuciowe w poszczególnych narządach
# uczestniczy w rejestrowaniu, przekazywaniu oraz analizie napływajacych pobudzeń do niego z zakończeń czuciowych
# bierze udział w realizacji prawidłowych reakcji adaptacyjnych na zmieniające się warunki środowiska zewn. i wew.

Topograficznie układ nerwowy dzielimy na:
ośrodkowy i obwodowy

Czynnościowo jednak dzielimy na :
somatyczny i autonomiczny

w układzie somatycznym narządami wykonawczymi są mięśnie poprzecznie prążkowane.
wyodrębniamy w nim :
- ukł. piramidowy: który kieruje wykonywaniem ruchów świadomych.
- ukł. pozapiramidowy: ktory kieruje ruchami autonomicznymi i reguluje napięcie mięśni.


OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY

Mózgowie i rdzeń kręgowy komunikuje się z narządami za pomocą nerwów obwodowych.

Składa się z mózgowia osłoniętego czaszką (patrz budowa mózgu ) i rdzenia kręgowego osłoniętego przez struktury kostne kanału kręgowego i 3 łącznotkankowe błony (opony)

RDZEŃ KRĘGOWY (MEDULLA SPINALIS)

budowa morfologiczna :
# położony w kanale kręgowym
# jego kształt to wydłużony i spłaszczony stożek
# jego koniec położony jest na wysokości pierwszego lub drugiego kręgu lędźwiowego
# przechodzi w nić końcową sięgającą do drugiego kręgu guzicznego
# budowa jest metameryczna czyli podzielony jest na segmenty - NEUROMERY których od każdego wychodzą dwie pary nerwów rdzeniowych - prawy i lewy.

budowa anatomiczna:
# składa się z istoty białej - (warstwa zewnętrzna) oraz istoty szarej (warstwa wewnetrzna) czyli jest odwrotnie niż w mózgowiu

ISTOTA BIAŁA - tworzy tzw. sznury ( przedni, boczny, tylny)

w sznurach biegną drogi dzielące się na: krótkie (własne) i długie (korowo - rdzeniowe, rdzeniowo - wzgórzowe)
Sznur przedni i boczny to drogi ruchowe i czuciowe.
Sznur tylni to drogi czuciowe.

ISTOTA SZARA - tworzy słupy (przedni, boczny, tylny)

W słupach przednich leżą skupienia neuronów zwane jądrami ruchowymi nerwów rdzeniowych.

W słupach tylnych leżą skupienia neuronów - jądra grzbietowe lub czuciowe.

W słupach bocznych leżą skupiska neuronów zwane jądrami pośrednio - bocznymi oraz jądra pośrednio - przyśrodkowe od ktorych wychodzą włókna nerwowe współczulne i przywspółczulne.

DROGI WSTĘPUJĄCE -drogi czuciowe z rdzenia do mózgowia:
- do mózgu: czucie ciepła, zimna, dotyku
- do móżdżku: impulsy z mięśni, ścięgien i powierzchni stawów

DROGI ZSTĘPUJĄCE - kontrolują ruchy dowolne z mózgowia (nadrzędnych ośrodków ruchowych) do neuronów ruchowych rdzenia kręgowego.

Różnica w przypadku ruchu dowolnego polega na tym, że bodźce czuciowe dochodzą drogami wstępującymi aż do kory a impulsy z kory przekazywane są do rdzenia.

OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

* tworzą go korzenie rdzeniowe i obwodowe
* zabezpiecza odbiór doznań czuciowych oraz przewodzi pobudzenia z ośrodków nerwowych (rdzeń, mózg) do narządów wykonawczych (mięśnie, gruczoły dokrewne)
* nerwy obwodowe to związki aksonów pochodzących z komórek, których ciała znajdują się w mózgowiu oraz rdzeniu kręgowym lub zwojach położonych poza obrębem ośrodkowego ukł. nerwowego.
* ukł. obwodowy ma dwa rodzaje nerwów :
NERWY CZASZKOWE - znajdują się w mózgowiu, jest ich 12 par (oznaczone kolejnymi cyframi rzymskimi)
NERWY RDZENIOWE - rozpoczynają się w rdzeniu kręgowym. Jest ich 31 par.
* nerw rdzeniowy rozgałęzia się, dając początek nerwom obwodowym. Powstaje z połączenia dwóch korzeni :
- grzbietowego (złożonego z włókien czuciowych, który wnika do sznura tylnego rdzenia)
- brzusznego (złożonego z włókien ruchowych, wychodzącego ze sznura przedniego)

* pierwsza para nerwów rdzeniowych wychodzi między kościa potyliczną a pierwszym kręgiem szyjnym
* druga para wychodzi między 1 a 2 kręgiem szyjnym
* zgodnie z tą zasadą nerwy rdzeniowe opuszczają kanał kręgowy w części szyjnej (8 par) i piersiowej (12 par)
* rdzeń kończy się na wysokości drugiego kręgo lędźwiowego, więc niżej położone nerwy rdzeniowe : lędźwiowe (5 par), krzyżowe (5 par) i guziczne (1 para), tworzą w kanale kręgowym podłużną wiązkę tzw. ogon koński.

(no i co... chcielibyscie wiedzieć co to za nerwy? a mi sie nie chce tyle pisać... ale ok... może się komuś przyda )

NERWY CZASZKOWE

I - węchowy (jest to też nerw czuciowy. Włókna tworzące ten nerw rozpoczynają się w polu węchowym błony śluzowej jamy nosowej ) II - wzrokowy ( także nerw czuciowy. Przewodzi bodźce świetlne z siatkówki gałki ocznej do mózgowia) III - okołoruchowy IV - bloczkowy ( unerwia mięśnie zewnątrzgalkowe i wewnątrzgałkowe oraz mięsień dźwigacz gałki ocznej) V - trójdzielny (to włókna czuciowe i ruchowe. Dzieli się na trzy nerwy : V1 to nerw oczny - unerwia skórę nosa i czoła, gałkę oczną, jamę nosową, zatokę czołową, klinową i komórki sitowe; V2 to nerw szczękowy - unerwia jamę nosową, podniebienie, zęby i dziąsła, skórę twarzy; V3 to nerw żuchwowy - unerwia język, dziąsła, zęby żuchwy, małżowinę uszną, policzki włóknami czuciowymi. Włóknami ruchowymi unerwia mięśnie żwaczy i mięśnie dna jamy ustnej) VI - odwodzący (unerwia mięśnie zewnątrzgałkowe i wewnątrzgałkowe oraz mięsień dźwigacz gałki ocznej) VII - twarzowy (unerwia włóknami ruchowymi mięśnie wyrazowe twarzy a włóknami czuciowymi brodawki języka, włóknami przywspółczulnymi unerwia ślinianki podżuchwowe i podjęzykowe, oraz gruczoł łzowy.) VIII - przedsionkowo - ślimakowy (Nerw czuciowy. Częśc przedsionkowa unerwia narząd równowagi a część ślimakowa narząd słuchu) IX - językowo - gardłowy (Włókna czuciowe prowadzą do brodawek języka, włókna ruchowe do gardła i podniebienia, włókna przywspółczulne do ślinianki przyusznej) X - błędny (Nerw też mieszany, biegnie przez całą długość szyi i klatki piersiowej kończąc się w jamie brzusznej. Spośród włókien czuciowych ruchowych i przywspółczulnych, tych ostatnich jest najwięcej. Unerwia gardło, krtań, przełyk, serce, płuca i inne narządy jamy brzusznej) XI - dodatkowy ( Włókna ruchowe unerwiają mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe i mięsień czworoboczny) XII - podjęzykowy (Nerw ruchowy. Unerwia wszystkie mięśnie języka.)

NERWY RDZENIOWE

Każdy nerw rdzeniowy wychodzi z kanału kręgowego przez otwór międzykręgowy i dzieli się na gałęzie : oponową (unerwiają okostną kręgosłupa i jego opony), brzuszną (łączą się, tworząc sploty), grzbietową( unerwiają skórę i mięśnie grzbietu) i łączącą nerwu rdzeniowego Splot szyjny - z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych szyjnych, unerwia skórę i mięśnie szyi, oraz przeponę. Splot ramienny - połączenia gałęzi brzusznych 4 dolnych nerwów rdzeniowych szyjnych i pierwszego piersiowego. Znajduje się w dole nadobojczykowym i częsci podobojczykowej (jama pachwowa). Gałęzie od części nadobojczykowej unerwiają skórę i mięśnie klatki piersiowej i obręczy kończyny górnej. Gałęzie od części podobojczykowej unerwiają stawy, mięśnie i skórę kończyny dolnej. Nerwy międzyżebrowe - gałęzie brzszne nerwów rdzeniowych piersiowych, w przestrzenieach międzyżebrowych. Unerwiają mięśnie i skórę klatki piersiowej i brzucha, a ruchowo przeponę. Splot lędźwiowo - krzyżowy - utworzony z gałęzi nerwów rdzeniowych lędźwiowych i krzyżowych i gałąź brzuszną nerwu rdzeniowego guzicznego.Dzieli się na splot lędźwiowy i krzyżowy: Splot lędźwiowy - unerwia mięśnie i skórę brzucha oraz niektóre mięśnie uda. Splot krzyżowy - unerwia skórę i mięśnie obręczy kończyn dolnych i krocza oraz narządy płciowe zewn. Nerw kulszowy - największy nerw splotu krzyżowego, unerwia mięśnie grupy tylniej uda, mięśnie i skórę goleni i stopy. Zobacz też dział: NERWY

AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

# kieruje czynnościami nie podlegającymi naszej woli

# podstawową reakcją w tym układzie jest również łuk odruchowy (pierwszy neuron ramienia odśrodkowego łuku łączy się z neuronem zazwojowym, zlokalizowanym w zwojach ukł. autonomicznego.Dopiero neuron zwojowy przekazuje impulsy do narządu wykonawczego)

# odruchy tego ukł. są bez udziału ośrodkowego układu nerwowego.

# reguluje czynności związane z oddychaniem, trawieniem, wydalaniem, przemianą materii, rozrodem, mięśni gładkich, gruczołów i mięśnia sercowego.

Dzieli się na część: WSPÓŁCZULNĄ (sympatyczną) I PRZYWSPÓŁCZULNĄ (parasympatyczną). Obydwie części skłądają się z części ośrodkowej i obwodowej, działają antagonistycznie

	Część ośrodkowa	Część obwodowa
Części współczulnej	ośrodki współczulne w rdzeniu kręgowym leżą w bocznych słupach istoty szarej. Od 8 segmentu szyjnego do 3 lub 2 lędźwiowego. Znajdują się w nich: - ośrodki odruchowe źrenicy na światło - ośrodki naczynioruchowe, włosoruchowe, - ośrodki regulujące wydzielanie potu z gruczołów potowych.	złożona z pnia współczulnego i jego odgałęzień. (zbudowanego ze zwojów współczulnych znajdujących sie przy trzonach kręgów) Włókna współczulne dochodzą do narządów wewnętrznych, - naczyń krwionośnych - naczyń chłonnych - gruczołów
Części przywspółczulnej	- ośrodki defekacji - ośrodki wydzielania moczu - surcze mięśnia macicy - ośrodek erekcji	to włókna przywspóczulne biegnące z nerwem okołoruchowym, językowo gardłowym twarzowym, oraz błędnym.

Część współczulna - pobudza organizm. Przejawia się np:
rozszerzeniem źrenic, rozszerzeniem oskrzeli, skurczem zwieracza wew. cewki moczowej, zwężeniem rętnic, wzrostem stężenia glukozy we krwi.
Część przywspółczulna - dziala antagonistycznie do części współczulnej. Powoduje np:
opróżnienie pęcherza moczowego, spowalnia akcje serca, kurczy źrenice. W warunkach komfortowych dla organizmu uzyskuje przewagę nad częścią współczulną.

Część przywspółczulna i współczulna działają jednocześnie. Ostateczny efekt jest rezultatem ich wspólnego działania.

Zobacz też Obrazki